Hoe FSC-certificering de lynx in het kurkbos houdt

Kurk: een schitterende, hernieuwbare grondstof

Bij de oogst van de kurk wordt enkel de schors van de stam geoogst, en dit slechts elke 9 jaar. De kurkbomen zijn beschermd door de wet en door de gemeenschappen die van de bomen afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud. Deze vorm van traditionele bosbeheer heeft op zich een vrij lage impact, en is algemeen begunstigend voor het behoud van de biodiversiteit. Ondanks de lange traditie is de kennis en aandacht voor lokale soorten en ecologische bosfuncties vaak eerder beperkt. Bij de productie van kurk op commerciële schaal ging de aandacht vaak enkel en alleen naar het in standhouden van de kurkeiken, waarbij andere inheemse bomen en de struikachtige vegetatie, die belangrijk zijn voor konijnen en roofdieren, helaas wel verdwenen. Na jarenlang ‘beheer’ van deze bossen om de kurkeiken te behouden, is deze vaak als enige overgebleven.

Thuis van de Iberische lynx

De kurkeikbossen zijn ecologisch van grote waarde, onder meer omdat ze een thuis bieden aan die bijzondere kat: de Iberische lynx (Lynx pardinus). De situatie voor de Lynx is vandaag niet zo rooskleurig. Zwierven er in 1960 nog zo’n 4000 van deze katten door de Mediterrane kurkbossen, nu zijn het er minder dan 500. Dit maakt van de lynx een van meest bedreigde katachtigen. De natuurlijke Iberische bossen, met hun iconische lynx en kurkeik, zijn immers vaak vervangen door aangelegde bossen met een veel kleinere soortenrijkdom.

FSC: win, win, win

Deze drie componenten – een economisch waardevolle boom, een met uitsterven bedreigde wilde kat en een gemeenschap die zich volledig richt op de productie van een belangrijke grondstof – gaan niet altijd even goed samen. Dit is waar FSC komt kijken. Door haar doelstelling brengt FSC precies deze drie componenten - bossen, wilde dieren en mensen - bij elkaar. Certificering houdt rekening met alle belangen, in plaats van met één aspect. In dit geval houdt de FSC-werkwijze rekening met zowel de leefomgeving van de lynx als de waarde en het belang van de kurkproductie. Zo worden er maatregelen genomen om de natuurlijke vegetatie in kurkeikbossen terug op peil te krijgen, en wordt het habitat voor de lynx op landschappelijk niveau hersteld.

Gebruik kurk, kies FSC !

Als de vraag naar kurkproducten op pijl blijft (of zelfs toeneemt), en men kiest voor FSC gelabelde kurk, dan zullen de prachtige kurkbossen blijven voortbestaan, en verder evolueren naar een lynx-vriendelijke situatie. De lokale traditie én roemrijke geschiedenis van de regio en haar mensen blijft bewaard. En de lynx, hoewel hij een tijdje zal moeten worstelen, ziet door duurzaam bosbeheer zijn omgeving stukje bij beetje herstellen. Zo ziet zijn toekomst er terug meer hoopvol uit!

Meer informatie:

• “Hoe FSC-certificering de lynx in het kurkbos houdt” (nieuwsitem FSC Nederland, 2015)
• Preserving Portugal’s cork heritage for the next generation (webpage WWF International, 08/2005)