El bosque del otorongos: een thuis voor de jaguar

Het Peruaanse regenwoud – onderdeel van het grotere Amazone-regenwoud – is een van de belangrijkste natuurlijke bosgebieden van Zuid-Amerika. De ecosystemen herbergen een ongelooflijke diversiteit aan planten en dieren die al sinds de oudheid wordt erkend, vooral in de tradities en legendes van inheemse volkeren met sterke banden met de natuur.

In de afgelopen decennia is het bos echter snel aan het verdwijnen, voornamelijk als gevolg van willekeurige houtkap als gevolg van houthandel, de verspreiding van gecultiveerde landbouwgrond, bosbranden en illegale mijnbouw. Gelukkig zijn er nog steeds bosgebieden in de oostelijke regio van Madre de Dios waar verantwoord bosbeheer samengaat met respect voor inheemse gemeenschappen en behoud van biodiversiteit.

In Madre de Dios is meer dan 600.000 hectare bos gecertificeerd door de Forest Stewardship Council (FSC), en meer dan een derde daarvan behoort tot Maderacre. Dit Peruaanse bedrijf beschikt sinds 2007 over ongeveer 220.000 hectare natuurlijk tropisch bos dat wordt beheerd volgens de FSC-normen voor bosbeheer.

“Toen we met onze operaties begonnen, had het bos slechts minimale interventies ondergaan. Zowel de biodiversiteit als de gezondheid van het ecosysteem waren toen in goede staat. Maar de dingen zouden vandaag heel anders zijn geweest als we niet hadden gekozen voor FSC-certificering, zoals blijkt uit de gebieden rond onze concessie waar de ontbossing voortduurt”, legt Nelson Kroll, Regional Manager van Maderacre, uit.

Biodiversiteitsmonitoring heeft aangetoond dat Maderacre zeer significante natuurindexen heeft, wat de gezondheid van het ecosysteem aantoont. Een verscheidenheid aan vogels, zoogdieren en reptielen wordt dagelijks waargenomen door bosbeheerders.

The Otorongo forest

Een van de meest symbolische diersoorten in de Peruaanse jungle is de jaguar (Panthera onca), de grootste katachtige van het continent. Dit dier, algemeen bekend als de otorongo door Peruanen, kan bijna twee meter lang worden en meer dan 120 kilogram wegen. Zijn geelbruine vacht is bedekt met roosvormige vlekken waardoor hij zich kan camoufleren in de dichte bosvegetatie.

In Peru is de jaguarpopulatie gedaald tot 22.000 exemplaren en heeft de soort over het hele verspreidingsgebied 50 procent van alle habitat verloren. Als gevolg hiervan is het nu gecategoriseerd als een bijna bedreigde soort op de Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN). Ze zijn van nature teruggetrokken en leven in steeds verder afgelegen gebieden om contact met mensen te vermijden. Dit wordt een probleem omdat hun leefgebieden verdwijnen als gevolg van ontbossing en andere menselijke activiteiten.

Madre de Dios is een uitzondering geworden. Cameravallen die in strategische gebieden van de bosbeheereenheid van Maderacre zijn geïnstalleerd, hebben regelmatig verschillende jaguars vastgelegd die in het gebied leven. Het is gebruikelijk om hun sporen en achtergebleven DNA te vinden op de wegen die het bos doorkruisen.

Volgens schattingen van de San Diego Zoo Wildlife Alliance, met wie Maderacre een overeenkomst voor het monitoren van de biodiversiteit heeft gesloten, herbergen deze bossen een van de hoogste populatiedichtheid van jaguars ter wereld. “Eens, toen we van het ene kamp naar het andere wandelden, zagen we een groep van 20 pekari's enorm veel ophef maken en wegrennen van een otorongo die achter hen aan zat. Het gebeurde allemaal zonder dat de dieren beseften dat we er waren vanwege de razernij van het moment”, zegt Nelson Kroll.

Een gezond ecosysteem

Naast de jaguars, ocelots en tapirs zijn er meer dan 50 diersoorten geregistreerd in de bosbeheereenheid, waaronder de pekari (Tayassu pecari), de zwarte slingeraap (Ateles chamek), de grootkopkapucijnaap ( Sapajus apella macrocephalus), de rode brocket (Mazama americana), de rood-en-groene ara (Ara chloropterus) en de toekan van Cuvier (Ramphastos cuvier).

“We monitoren voortdurend de biodiversiteit om de gezondheid van het ecosysteem beter te begrijpen. We doen dit samen met wereldwijde instellingen zoals het WWF, de San Diego Zoo, de Frankfurt Zoological Society en Perú's Sernanp (hun National Natural Protected Areas Service)", legt Nelson Kroll uit. Deze positieve impact werd in 2016 geverifieerd, waardoor het bedrijf de FSC Ecosystem Services-claim voor bescherming van de biodiversiteit kon verkrijgen.

Bossen bieden de samenleving een breed scala aan voordelen, van betrouwbare stromen van schoon water tot productieve bodem en koolstofvastlegging; deze staan ​​bekend als ecosysteemdiensten. FSC's Ecosystem Services Procedure bouwt voort op FSC-bosbeheercertificering door bosbeheerders of -eigenaren in staat te stellen specifieke, geloofwaardige beweringen te doen over hoe hun beheeractiviteiten bijdragen aan het behoud en/of de verbetering van verschillende ecosysteemdiensten in hun bossen.

Verantwoord bosbeheer

De 220.000 hectare van Maderacre zijn verdeeld over 20 blokken. Het gebied is zo groot dat het vier stroomgebieden en twee districten beslaat. Maar er wordt jaarlijks maar één blok geoogst, waaruit gemiddeld één boom per hectare wordt gehaald. Voorafgaand aan de houtoogst identificeren ze eerst hoge beschermingswaarden binnen de eenheden en worden de aanwezige boomsoorten grondig geïnventariseerd. Alle relevante informatie wordt opgenomen in het bosbeheersplan, met beheersmaatregelen om de negatieve impact van activiteiten op deze bosgebieden en de ecosystemen daarin te voorkomen of te verminderen.

Ze definiëren ook bosbouwvariabelen om ervoor te zorgen dat houtsoorten duurzaam worden gekapt: onder andere minimale oogstdiameters en oogstvolumes worden bepaald, en ook wordt gekeken naar de zaailingpercentages om ervoor te zorgen dat soorten aanwezig blijven, en hun ecologische rol in het ecosysteem kunnen blijven vervullen.

De Peruaanse wetgeving bepaalt specifieke minimale stamdiameters voor de oogst, maar het bedrijf hanteert strengere parameters. Terwijl de wet het bijvoorbeeld toestaat om shihuahuaco's (ook bekend als cumaru) op 51 centimeter te snijden, snijdt Maderacre op 75 centimeter, waardoor er talloze zaadbomen in het bos achterblijven. Niet alle houtsoorten worden tegelijkertijd gekapt. Van de meer dan 25 soorten worden er elk jaar vier of vijf geselecteerd. 

Tijdens houtkapoperaties worden gebieden met een hoge beschermingswaarde omheind om elke activiteit die hen zou kunnen beïnvloeden te beperken. Bovendien, als houthakkers tijdens hun werkzaamheden bomen vinden met nestelende vogels, drinkplaatsen, kleilikstenen (zoals de ara-kleilikstenen) of oxbowemeren, markeren ze deze gebieden onmiddellijk en sluiten ze uit.

“Maderacre heeft een heel andere visie dan andere bosbouwbedrijven. Hoewel het waar is dat we toegewijd zijn aan houtkap, beschouwen we ook ecosysteemdiensten als de belangrijkste hulpbron van het bos, en we zorgen ervoor om het duurzaam te maken. Werken in een FSC-gecertificeerd bedrijf betekent een ander niveau van begrip hebben”, zegt Luis trots. "FSC-gecertificeerde activiteiten hebben waardevolle informatie gegenereerd en bewezen dat het een van de meest effectieve bosbeheersystemen is die er zijn", voegde Nelson Kroll eraan toe. “Certificering draagt ​​enorm bij aan het behoud van bossen en alles wat ze vertegenwoordigen en heeft ons ook in staat gesteld om ons te positioneren in markten die deze inspanning waarderen. Maar ik geloof dat het belangrijkste is dat we beter kunnen communiceren over hoe we werken.”

In een land waar illegale houtkap en ontbossing een constante bedreiging vormen, is Maderacre een voorbeeld dat ecologisch verantwoorde, sociaal voordelige en economisch levensvatbare bosbouw mogelijk is. Grote dingen kunnen worden bereikt als er een wil en toewijding is.